TÜRK DESTANLARI (S) METİN İNCELEMESİ ÖDEVİNİN PLÂNI
Türk destanlarıyla ilgili metin neşri türünden bir kitaptan sadece bir destan metni (100 sayfa civarında olacak, gerekirse birkaç tane destan olabilir) aşağıdaki maddeler çerçevesinde incelenmelidir:
- Olay örgüsü (Burada Özkul Çobanoğlu’nun Türk dünyasındaki destan kahramanlarının biyografisi kalıbından yararlanılabilir.)
- Şahıs kadrosu.
- Zaman.
- Mekân.
- Bakış açısı.
- Üslûp (Cümle çeşitleri, ara sözler, kalıp sözler de belirtilmelidir.)
- Mesajlar, fikirler (Sosyal, ekonomik, estetik, psikolojik, cinsel, ahlâkî, dinî vs).
- Destanın temelini, kaynağını oluşturan tarihî olaylar; destanın tarihî katmanları.
Metnin anlatım katmanları, Özkul Çobanoğlu’nun Türk Dünyası Epik Destan Geleneği kitabının tamamından ve Türk Romanında Destan Etkisi adlı kitabımın “Destanların Anlatım Özellikleri” (s. 41-67, 310-318) başlıklı bölümünden yararlanılarak incelenmelidir. Metinde yer alan motifler, şahıs, olay örgüsü, mesajlar bölümlerinde ele alınmalıdır.
Türk destan metinlerinin yer aldığı şu kaynaklardan yararlanabilirsiniz:
İslamiyet Öncesi Türk Destanları, Saim Sakaoğlu, Ali Duymaz, Ötüken Yay., İstanbul, 2002 (10 destan)
Tarihte Efsanede ve Kahramanlık Destanlarında Atilla, Helmut Boor, çev. Y. Önen, Kültür Bak. Yay., Ankara, 1981.
Dede Korkut Kitabı 1, Muharrem Ergin, TDK Yay., Ankara, 1989.
Dedem Korkudun Kitabı, Orhan Şaik Gökyay, MEB Yay., İstanbul, 2004.
Dede Korkut Kitabı, Bekir Sami Özsoy, Akçağ Yay., Ankara, 2006.
Dedem Korkut’un Kazan Bey Oğuz-nâmesi, Mustafa S. Kaçalin, Kitabevi Yay., İstanbul, 2006.
Dede Korkut Oğuznameleri, Semih Tezcan, Hendrik Boeschoten, YKY, İstanbul, 2001.
Dede Korkut Kitabı, 2 cilt, İncelemeler, Derlemeler, Aktarmalar, Saim Sakaoğlu, Konya, 1998.
Battal Gazi Destanı, Hasan Köksal, Akçağ Yay., Ankara, 2003.
Battal Gazi Destanı, Necati Demir, Mehmet Dursun Erdem, Hece Yay., Ankara, 2006.
Dânişmend Gazi Destanı, Necati Demir, Hece Yay., Ankara, 2006.
Dânişmend-nâme, Necati Demir, Akçağ Yay., Ankara, 2004.
Saltuk-nâme, 3 cilt, Ebül-Hayr-ı Rûmî, Şükrü Haluk Akalın, KTB Yay., Ankara, 1987, 1988, 1990.
Köroğlu Destanı, Behçet Mahir, haz. Mehmet Kaplan, Mehmet Akalın, Muhan Bali, Atatürk Ün. Yay., Ankara, 1973.
Köroğlu Kolları, Ümit Kaftancıoğlu, Büyük Yayın Dağıtım, İstanbul, 1974.
Köroğlu, Antep Rivayeti, Hüseyin Bayaz, Karacan Yayınları, 1981.
Köroğlu Destanı, Azericeden çevirip uyarlayan İsa Öztürk, Adam Yayınevi, İstanbul, 2003.
Manas Destanı, Abdülkadir İnan, MEB Yay., İstanbul, 1992.
Manas Destanı, Tuncer Gülensoy, Akçağ Yay., Ankara, 2002.
Manas, yay. haz. Emine Gürsoy Naskali, Türksoy Yay., Ankara, 1995.
Yusuf Bey Ahmet Bey “Bozoğlan” Destanı, İsa Özkan, Kültür Bak. Yay., Ankara, 1989.
Abdurrahman Han Destanı, İsa Özkan, Kültür Bak. Yay., Ankara, 1989.
Başkurt Halk Destanları, Metin Ergun, Gaynislam İbrahimov, Türksoy Yay., Ankara, 2000 (10 destan).
Kazak Türklerinin Destanları ve Destancılık Geleneği, Mehmet Aça, Kömen Yay., Konya, 2002 (5 destan).
Uygur Halk Destanları 1, Alimcan İnayet, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara, 2004 (6 destan 4 halk hikâyesi).
Altay Destanları 1, İbrahim Dilek, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara, 2004 (7 destan)
Karaçay-Malkar Destanları, Ufuk Tavkul, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara, 2004 (İlk 23 destan).
Tıva Kahramanlık Destanları, 2 cilt, Metin Ergun, Metin Aça, Akçağ Yay., Ankara, 2004 (10 destan).
Altın Arığ, Fatma Özkan, Bilig Yay., Ankara, 1997.
Şan Kızı Destanı, İbn Şams Tebir, çev. Avidan Aydın, Kültür Bak. Yay., Ankara, 1991.
Alpamış Destanı, Fazıl Yoldaşoğlu, çev. Aysu Şimşek Canpolat, Aynur Öz, AKM Yay., Ankara, 2000.
Edigey, Rüstem Sulti, Türksoy Yay., Ankara, t.y..
Alıp Manaş, Metin Ergun, Kültür Bak. Yay., Ankara, 1998.
Başkurt Halk Destanı Ural Batır, Metin Ergun, Gaynislam İbrahimov, Türksoy Yay., Ankara, 1996.
Nartlar, Asetin Halk Destanı, Kayhan Yükseler, YKY, İstanbul, 1999.
Kococaş Destanı, Nerin Köse, Semih Ofset, Ankara, 2002.
Çora Batır Destanı, Hasan Ortekin, İstanbul, 1939.
Altay Destanı: Maaday Kara, haz. Emine Gürsoy Naskali, YKY, İstanbul, 1999.
Şor Kahramanlık Destanları, Metin Ergun, Akçağ Yay., Ankara, 2006.
Doç. Dr. Muharrem Kaya |
