MİTOLOJİDEN EFSANEYE
TÜRK MİTOLOJİSİNİN TÜRKİYE’DEKİ EFSANELERDE İZLERİ
İnsanlık tarihinin uzun süreci içinde Türk milleti de avcı-toplayıcı, tarım toplumu dönemlerini geçerken oluşturduğu zihinsel kodlarını mitolojiyle ifade etmiştir. Bu kitapta mitoloji kavramının kapsamı açıklandıktan sonra Türk mitolojisinin genel özellikleri verilmiş ve bu unsurların Türkiye’de derlenmiş efsanelerdeki izleri açıklanmıştır.
Günlük hayatımızda zaman zaman halk inanışları konusu açıldığında, bir sürü bulmaca hâlini almış unsurlarla karşılaşırız. Meselâ, neden kapı eşiğinde durulmaz? Evliyalar insanken neden birden bire kuş hâlini alırlar? Karganın rengi neden karadır? Tavşan, neden Aleviler için hoş olmayan bir hayvandır? Halk inançlarına bağlı böylesi soruları çoğaltmak mümkündür.
Bu soruların cevapları, Türk milletinin kültürel tarihinde gizlidir. Çok önceki toplumsal, ekonomik şartlarda üretilen düşünce yapıları, bunlara bağlı uygulamalar, törenler, büyüler, kutsallıklarını yitirince, bu şekilde halk inançları ve efsaneler olarak karşımıza çıkmaktadırlar.
İşte bu kitapta efsanelerde karşımıza çıkan bu unsurların kökeni araştırılmış; efsanelerdeki mitolojik unsurlar belirtilip bunların neden mitolojik olduğu ve toplumsal hayattaki, inanç dünyasındaki işlevleri yorumlanmıştır.
Kapaktaki fotoğraf: Ergun Çağatay, Bir Zamanlar Orta Asya, Tetragon Yayınları, 1996, s. 209.
|