TÜRK HALK HİKÂYELERİ (S) METİN İNCELEMESİ ÖDEVİNİN PLÂNI
Türk halk hikâyeleriyle ilgili metin neşri türünden bir kitaptan sadece bir halk hikâyesi metni (100 sayfa civarında olacak, gerekirse birkaç tane hikâye olabilir) aşağıdaki maddeler çerçevesinde incelenmelidir:
-
Olay örgüsü (Burada Nerin Köse’nin Türk halk hikâyelerindeki kahramanın biyografisi kalıbından yararlanılabilir. Nerin Köse, “Raglan’ın ‘Geleneksel Kahraman Kalıbı’ ve Türk Halk Hikâyeleri”, Millî Folklor, sayı: 45, Bahar 2000, s. 22-39.)
- Şahıs kadrosu.
- Zaman.
- Mekân.
- Bakış açısı.
- Üslûp (Cümle çeşitleri, ara sözler, kalıp sözler de belirtilmelidir.)
- Mesajlar, fikirler (Sosyal, ekonomik, estetik, psikolojik, cinsel, ahlâkî, dinî vs).
- Ele alınan halk hikâyesinin temeli, kaynağı nedir; konusu nereden alınmıştır soruları da birinci madde içinde cevaplandırılmalıdır.
Metnin anlatım katmanları, Türk Romanında Destan Etkisi adlı kitabımın “Destanların Anlatım Özellikleri” (s. 41-67, 310-318) başlıklı bölümünden yararlanılarak incelenmelidir. Muharrem Kaya, Türk Romanında Destan Etkisi, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 2004.
Türk halk hikâyesiyle ilgili metinlerin ve incelemelerin yer aldığı şu kaynaklardan yararlanabilirsiniz (Liste kronolojiktir.) :
Âşık Kerem, Besim Atalay, İstanbul, 1930.
Köroğlu Destanı, Pertev Naili Boratav, İstanbul 1931. (Adam Yay., İstanbul, 1984.)
Türkçe’de Roman, Mustafa Nihat Özön, İstanbul, 1936 (2. bs., haz. Alpay Kabacalı, İletişim Yay., İstanbul, 1985.)
Halk Kitaplarına Dair, F. Rıza Güloğul, İstanbul, 1937.
Kerem ile Aslı Hikâyesi (Araştırma-İnceleme), Şükrü Elçin, MEB Yay., Ankara, 1948. (Akçağ Yay., Ank., 2000.)
Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği, Pertev Boratav, 1948 (Adam Yay., İstanbul, 1988.)
Üzbek Halk Dostanları, 2 C., Taşkent, 1957 (11 hikâye)
Tahir ile Zühre, Eflatun Cem Güney, Yeditepe Yay., İst., 1960.
Azerbaycan Destanları, 5 C., yay. haz. Ehliman Ahundov, M. H. Tehmasib, H. Araslı, Nureddin Seyidov, Bakü, 1965, 1966, 1967, 1969, 1972. (4. cilt Köroğlu ve 14 kol, diğer ciltlerde Kurbanî’den Kamal’a hikâyeler)
Âşık Emrah, Hayatı, Edebî Şahsiyeti ve Şiirleri, Necati Turgut Göksel, Niğde, 1966
Köroğlu Destanı, Behçet Mahir, haz. Mehmet Kaplan, Mehmet Akalın, Muhan Bali, Atatürk Ün. Yay., Ankara, 1973.
Ercişli Emrah ile Selvi Han Hikâyesi Varyantların Tesbiti ve Halk Hikâyeciliği Bakımından Önemi, Muhan Bâli, Atatürk Üniv. Yay., Ank., 1973.
Aşık Garip Hikâyesi Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma, Fikret Türkmen, Atatürk Üniversitesi Yay., Ank., 1974.
Halk Hikâyeleri, Ergun Sav, T. İş Bank. Kül. Yay., Ank., 1974.
Çıldırlı Âşık Şenlik, Hayatı, Şiirleri ve Hikâyeleri, Ensar Aslan, Ankara, 1975. (Çıldırlı Âşık Şenlik, Hayatı-Şiirleri-Karşılaşmaları-Hikâyeleri, 2. bs., Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yay., Diyarbakır, 1992.)
Meddahlık ve Meddah Hikâyeleri, Özdemir Nutku, İş Bankası Yay., Ankara, 1976 (AKM Yay., 2. bs., Ank., 1997.)
Doğu Anadolu’da Âşık Edebiyatının Esasları, Hasan Kartarı, Ankara, 1977.
Azerbaycan Mehebbet Dastanları, M. H. Tehmasib, T. Ferzeliyev, İ. Abbasov, N. Seyidov, Bakı, 1979.
Şirvan Şah ile Şemail Banu Hikâyesi Üzerinde Bir Araştırma, Metin Karadağ, Erzurum, 1981.
Kirmanşah Hikâyesi, Ali Berat Alptekin, Erzurum, 1981 (Akçağ Yay., Ankara, 1999.)
Tahir ile Zühre, Fikret Türkmen, KTB Yay., 1. bs., Ank., 1983.
Ruhsatî’nin Ugru ile Kadı Hikâyesi, Doğan Kaya, İstanbul, 1985.
Mahirî ile Mahitaban Hikâyesi, Mehmet Gökalp, İstanbul, 1985.
Garacaoğlan, Halide Gulieva-Gafgazlı, Bakü, 1985.
Azerbaycan Halk Hikâyeleri, Altan Araslı, Ankara, 1986.
Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Umay Günay, AKM Yay., Ankara, 1986.
Âşık İsmeti ile Kapı Güzeli, Kadir Pürlü, Sivas, 1989.
Resimli Taşbaskısı Halk Hikâyeleri, Gül Derman, AKM Yay., Ank., 1989.
Halk Hikâyelerini İnceleme Yöntemleri, Yaralı Mahmut Hikâyesi Üzerinde Bir İnceleme, Ensar Aslan, Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yay., Diyarbakır, 1990.
Halk Edebiyatımızda Hamzanameler, Lütfi Sezen, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1991.
Çıldırlı Âşık Şenlik, Hayatı-Şiirleri-Karşılaşmaları-Hikâyeleri, Ensar Aslan, 2. bs., Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yay., Diyarbakır, 1992.
Hikâye-i Garibe, Bayburtlu Zihnî, haz. Saim Sakaoğlu, Ahmet Sevgi, Kuzucular Ofset, Konya, 1992.
Mahmut ile Nigâr Hikâyesi Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Doğan Kaya, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1993.
Köroğlu Ayaklanması, (İnceleme-Belgeler-Deyişler-Kaynakça), A. Haydar Avcı, Ortadoğu Yay., İstanbul, 1994.
Köroğlu Gürcistan’da, L. G. Çlaidze, çev. Hacı Ali Necefoğlu, Habib İdrisî, Taş Medrese Yay., Erzurum, 1994.
Dede Korkut Hikâyeleri Tesiri ile Anadolu’da Teşekkül Eden Halk Hikâyeleri, AKM Yay., Ankara, 1995.
Köroğlu, Bir Toplumsal Direnişin Destanı, Nejat Birdoğan, Kaynak Yay., İstanbul, 1996.
Hurşit ile Mahmihri Hikâyesi, Saim Sakaoğlu, Ali Duymaz, KB HKAGM Yay., Ank., 1996.
Nevruz Bey Hikâyesi (İnceleme-Metinler), Ali Duymaz, Millî Folklor Yay., Aydın, 1996.
Göroğlu, Türkmen Halk Destanı, Görogly, Türkmen Halk Dessanı, C. I-VIII, Bilig (Ahmet Yesevi Üniversitesi’ne Yardım Vakfı Yay., Ankara, 1996. (İlk beş cildi latin harfleriyle Türkmence ve Türkçe, son üç cildi kiril alfabeleriyle Türkmence)
Sürmelibey Hikâyesi/İnceleme-Metin, Nerin Köse, Millî Folklor Yay., Ankara, 1996.
Sarı Defterdekiler, Folklor Derlemeleri, Yaşar Kemal, haz. Alpay Kabacalı, Yapı Kredi Yay., İstanbul, 1997. (2. bs. İş Bankası Yay., 2002)
Türk Halk Hikâyelerinde Gurbet, Nerin Köse, Millî Folklor Yay., İzmir, 1997.
Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı, Ali Berat Alptekin, Akçağ Yay., Ank., 1997.
Meddah Behçet Mahir’in Bütün Hikâyeleri I, Behçet Mahir, haz. Saim Sakaoğlu, Ali Berat Alptekin, Yurdanur Sakaoğlu, Esma Şimşek, AKM Yay., Ankara, 1997.
Eski Türk Edebiyatında Mensur Hikâyeler, Hasan Kavruk, MEB Yay., Ankara, 1998.
Proben VIII, Wilhelm Radlof, Ignaz Kunos, haz. Saim Sakaoğlu, Metin Ergun, TDK Yay., Ankara, 1998. (Köroğlu, Şah İsmail hikâyeleri, Âşık Garip türküleri, Âşık Kerem türküleri)
Dede Korkut Kitabı, İncelemeler, Derlemeler, Aktarmalar, 2 C., Saim Sakaoğlu, Sel-Ün Vakfı Yay., Konya, 1998.
Züleyha’nın Aşk Derdi/Hz. Yusuf Kıssası, Celal Settari, çev. Mehmet Kanar, İnsan Yay., İstanbul, 1998.
Meddah Behçet Mahir’in Bütün Hikâyeleri II, Behçet Mahir, haz. Saim Sakaoğlu, Ali Berat Alptekin, Yurdanur Sakaoğlu, Esma Şimşek, AKM Yay., Ankara, 1999.
Türklerin Kökleri Dilleri ve Halk Edebiyatı I, Wilhelm Radloff, Eğitim ve Kültür Vakfı Yay., Ankara, 1999.
Ercişli Emrah, Gökyüzünde Bölük Bölük Turnalar, Ali Saracoğlu, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1999.
Halk Hikâyelerinde Doğum Motifi, Mustafa Cemiloğlu, VİPAŞ Yay., Bursa, 1999.
Bir Meddah Hikâyesi: Börekçi Güzeli, Ünver Oral, KB Yay., Ank., 1999.
Muhayyelât Üzerinde Bir İnceleme, Recep Duymaz, Arma Yay., İst., 1999.
Sosgertli Âşık Mehmet Hicranî’nin Hikâyeleri, Erdoğan Altınkaynak, Giresun, 1999.
Halk Hikâyeleri Araştırmaları, Çukurovalı Âşık Mustafa Köse ve Hikâye Repertuvarı, İsmail Görkem, Akçağ Yay., Ankara, 2000.
Halk Hikâyeleri I, (Âsumân ile Zeycân, Âşık Garip ile Bezirgan Kızı, Hurşid ile İlik Hanım, Murad Şah), haz. Doğan Kaya, Sabri Koz, Kitabevi Yay., İst., 2000.
Leyla ve Mecnun Romanı Dâstân-ı Leylî vü Mecnûn, Mehmet Kahraman, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 2000.
Kerem ile Aslı Hikâyesi Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma, Ali Duymaz, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 2001.
Hemra ve Hurlika Hikâyesinin Üç Eş-Metni Üzerinde Bir Değerlendirme, Naciye Yıldız, AKM Yay., Ankara, 2001.
Güneydoğu Anadolu’dan Âşık Hikâyeleri, Wolfram Eberhard, çev. Müfide Kocaoğlan van der Hoeven, TDK Yay., Ankara, 2002.
Çankırı Masalları, Dehri Dilçin, yay. haz. Cem Dilçin, Okuyan Adam Yay., Ankara, 2002 (Şifaî ile Selvi Han, Esman ile Zeycan, Yılan Bey, Hürü).
Türk Halk Hikâyelerinde Zaman, Zeynel Abidin Makas, Akademi Kitabevi Yay., İzmir, 2002.
Mûsıkîli Arzu-Kamber Hikâyesi (Taşköprü Ağzı), Süleyman Şenel, Milenyum Yay., İstanbul, 2002.
Derdiyok ile Zülf-i Siyah, Nükhet Tör, Ankara, 2002.
Kazakistan Sahası Halk Hikâyeciliği Geleneği, Ayşe Yücel Çetin, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara, 2003.
Realist Halk Hikâyelerinden Tayyarzâde Hikâyesi ile Hançerli Hanım Hikâyesi Üzerine Bir Tahlil Denemesi, Boyut Tan Matbaacılık, Ankara, 2003.
Meddah Kitabı, haz. Ünver Oral, Kitabevi Yay., İstanbul, 2003.
Aslı-Kerem Hikâyesinin Türkmence Varyantı, Sultan Tulu, Ürün Yay., Ankara, 2005.
Horasandan Masallar ve Halk Hikâyeleri, Sultan Tulu, Ürün Yay., Ankara, 2005.
Ferhat ile Şirin Mukayeseli Bir Araştırma, Metin Özarslan, Doğu Kütüphanesi, İstanbul, 2006.
Doç. Dr. Muharrem Kaya |
