Sayın Rektörüm, Sayın Hocam Hilmi Yavuz, Değerli Öğretim Üyeleri ve Misafirler,
1936 yılında İstanbul’da doğan Hilmi Yavuz, 1954’te Kabataş Erkek Lisesi’ni bitirdi. Bir süre gazetecilik yaptı.
1964-69 yılları arasında İngiltere’de BBC Radyosu’nun Türkçe Servisi’nde çalıştı. Bu arada Londra Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nü tamamladı.
Yurda döndüğünde Cumhuriyet, Milliyet, Yeni Ortam gazetelerinde, eleştiri ve inceleme yazıları kaleme aldı.
25 yıl Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi’nde Sanat Tarihi ve Sosyoloji bölümlerinde Uygarlık Tarihi, Çağdaş Düşünce ve Sanat, Sanatta Modernizm, Sanat Sosyolojisi; Boğaziçi Üniversitesi’nde İslâm Düşüncesi derslerini verdi.
Hâlen Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Bölümü’nde Türk Edebiyatında Modernleşme, Türk Şiiri, Eleştiri, Türk Edebiyatına Eleştirel Yaklaşımlar derslerini vermektedir.
1952-53’te Dönüm dergisinde başladığı şiir yayını, kitaplarıyla devam etmiştir. 1969’da Bakış Kuşu, 1975’te Bedreddin Üzerine Şiirler, 1977’de Doğu Şiirleri, 1981’de Yaz Şiirleri, 1984’te Gizemli Şiirler, 1987’de Zaman Şiirleri, 1989’da Söylen Şiirleri, 1992’de Ayna Şiirleri, 1996’da Çöl Şiirleri, 1998’de Akşam Şiirleri, 2001’de Yolculuk Şiirleri ve 2004’te Hurufî Şiirler yayınlandı. En son Toplu Şiirleri’ini, Büyü’sün Yaz adıyla 2006’da yayınlandı.
Doğu Şiirleri kitabıyla 1978 Yeditepe Şiir Armağanı’nı, Zaman Şiirleri’yle 1987 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü’nü ve Pablo Neruda’dan yaptığı şiir çevirileriyle 2004’te Şili Cumhurbaşkanlığı Yüzüncü Yıl Şeref Madalyası’nı kazanmıştır.
Deneme, eleştiri, makale, anı kitapları ise şunlardır: 1975’te Felsefe ve Ulusal Kültür, 1977’de Roman Kavramı ve Türk Romanı, 1987’de Kültür Üzerine, Yazın Üzerine, Felsefe Üzerine, 1988’de Denemeler Karşı Denemeler, 1991’de Dilin Dili, İstanbul Yazıları,1993’te İstanbul’u Dinliyorum, Okuma Notları, 1996’da Âh Kadınlar!..., Denemeler, Osmanlılık Kültür, Kimlik, Yazın, Dil ve Sanat, 1997’de Kendime, İstanbul’a, Kadınlara Dair..., Felsefe Yazıları, 1998’de Modernleşme, Oryantalizm ve İslâm, Geçmiş Yaz Defterleri, 1999’da İslâm ve Sivil Toplum Üzerine Yazılar, İnsanlar, Mekânlar, Yolculuklar, Şiir Henüz, 2001’de Türk Müslümanlığı ve İslâm Üzerine, Özel Hayat’tan Küreselleşme’ye, Ceviz Sandıktaki Anılar, 2002’de Budalalığın Keşfi, 2003’te Kara Güneş, Söz’ün Gücü,2005’te Bulanık Defterler, Edebiyat ve Sanat Üzerine Yazılar ve 2006’da Yüzler ve İzler.
Hilmi Yavuz, çok yönlü bir entelektüel. Şair, düşünür, “anlatı” yazarı ve sevilen bir hoca.
Son elli yılın en iyi şiirlerini yazmış bir şair olduğunu (tabiî ki şaka yollu) iddia eden ve haklılık payı şiirle ciddi bir şekilde ilgilenen okurlar, incelemeciler ve eleştirmenlerce toplu şiirleri okunduğunda anlaşılabilecek bir şair.
Osmanlı kimliği, Türk felsefesi, Türk aydını, Oryantalizm üzerine yazdıklarıyla dikkatleri bu konular üzerine yoğunlaştırmış bir düşünür.
Mimar Sinan Güzel Sanatlar, Boğaziçi, Bilkent üniversitelerinde ders veren, öğrencilerinin eğilimlerine göre kaynaklar öneren, onlarla elindeki kaynaklarını paylaşan bir hoca.
Postmodern edebiyatın temel unsurlarını özellikle metinlerarasılık ve oyun kavramları çerçevesinde, (Taormina, Fehmi K.’nın Acayip Serüvenleri, Kuyu’dan oluşan) Üç Anlatı’sında uygulamış; dünyada postmodern edebiyatın önemli örneğini vermiş bir “anlatı” yazarı.
Çeşitli konularda bazı yazar ve gazetecilerle polemiğe girmekten hiç çekinmeyen, seviyeli bir polemikçi.
Milletçe artık nükte züğürdü olduğumuzu söyleyen ve İrfan Külyutmaz takma adıyla yazan bir mizahçı.
Hilmi Yavuz’un edebiyat araştırmalarına getirdiği en önemli yenilik, kuşkusuz ki şiir inceleme yöntemleriyle ilgilidir. Özellikle Michael Riffaterre’in Semiotics of Poetry kitabında belirttiği metnin derin anlamını, matrisi ortaya çıkartmaya dayalı inceleme modelini, Türk bilim dünyasına tanıtmış ve buna uygun şiir çözümlemeleri yapmıştır. “’Köpük’ ve Durée (A. M. Dıranas’ın Bir Şiiri Üzerine Yeniden-Okuma Denemesi)”, “Kemal Özer’in ‘Ağıt’ Şiirini ‘Yeniden-İnşa’ Denemesi”, “Asaf Halet Çelebi’nin ‘Sema’-ı Mevlânâ’ Şiirini Yeniden-Okuma Denemesi” yazıları ilk akla gelen örneklerdir.
Kendi poetikasının da temelini oluşturan metafor ve metonimi kavramlarını, lirik şiirin dayanak noktaları olarak belirtir ve şiir çözümlemelerinde özellikle bu kavramlara dayalı çözümlemeler yapar. Ayrıca son dönemde bu iki kavramın psikanalizde ve felsefede kullanıldığını belirterek genel bir okuma modeline yönelmiştir. Bu konuları bu kadar geniş ölçekte Hilmi Yavuz’un yazılarında görebilmekteyiz.
Şiirle ilgili yazılarının yanında roman incelemesiyle ilgili çok önemli çalışmaları da vardır. Romanda tip sorunu ve tarihsel roman üzerine yazdıkları bu konularda hâlâ kaynak olarak gösterilmektedir. “Kur’an ve Roman” adlı iki yazısında belirttiği, geleneksel kültürümüzde nesrin gelişmemesiyle ilgili çok önemli tespitleri ise hâlâ üzerinde yoğun bir şekilde tartışılmayı beklemektedir.
Hilmi Yavuz, sanatın sadece edebiyat alanıyla değil resim, müzik, heykel ve fotoğraf alanlarıyla da ilgili yazılar kaleme almıştır. “Bir Sanat Semiyolojisinin Felsefî Temelleri Üzerine” ve “Resim Tarihi Nasıl Dönemselleştirilmeli?” yazıları onun felsefeci kimliğinin bu konulardaki birikimiyle oluşmuştur. Ayrıca Mahmut Cuda, Neşet Günal, Nuri İyem, Nedim Günsür, Erol Akyavaş, Peyami Gürel, Kâmil Fırat gibi sanatçılarla ilgili yazıları mutlaka anılmalıdır.
Hilmi Yavuz, 25 yıl Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde çalışmış çok değerli entelektüel bir hocadır. Üniversitemizin hem İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi döneminde hem de üniversite hâline dönüştükten sonra Fen-Edebiyat fakültesinde verdiği dersler, pek çok öğrencisi tarafından takip edilmiş, gerek sanatçı gerekse akademisyen, sanat tarihçisi, sanat eleştirmeni, sosyolog kimliğiyle yetişen eski öğrencileri üzerinde kalıcı etkiler bırakmıştır.
SAYGILARIMLA...
Yard. Doç. Dr. Muharrem Kaya
22.5.2007 MSGSÜ Oditoryumu, Hilmi Yavuz'a fahri doktora verilmesinin töreni.
|